“Het werk wat we doen is ingericht op fulltime medewerkers. En nu komen er allemaal jonkies binnen die parttime willen. Dat kan niet.”
“Ze meldde dat haar tante ziek was en dat ze er daarom morgen niet was. Ik wist even niet hoe ik moest reageren”
De jonge generatie werkenden kijkt anders naar de plek van werk in hun leven. Om in de woorden van een GenZer te spreken: “Werk mag me niet alles kosten.” Dat clasht met de bestaande werkcultuur. En levert irritaties op, mogelijk ook herkenbaar voor jou. Twee narratieven botsen op elkaar. Meer feiten en cijfers gaat dit niet tot één verhaal maken, maar begrip en nieuwe beelden wel. Daarom in deze blog wat meer verhaal bij de plek van werk voor verschillende generaties.
Werk-Privé balans
Je zou kunnen zeggen dat privé voor het eerst belangrijker werd gemaakt toen in de vormende jaren van de Babyboomers de vrije zaterdag werd ingevoerd. Daarvoor was er sprake van een zes-daagse werkweek. Pas sinds 1960 geld de zaterdag bij de wet als een vrije dag. De term werk-privé balans is met de werkende Generatie X ontstaan. Een deel van deze generatie is opgegroeid als sleutelkinderen. Dan had je een sleutel bij je, soms aan een touwtje om je nek, om na school zelf het lege huis in te kunnen komen. Op deze manier wilde GenX geen ouders zijn, dus kwam er een gesprek op gang over werk-privé balans.
Nu komt er een nieuw narratief bij. Het narratief van generatie Z. Een verhaallijn met een sterk individualistisch perspectief. Waarbij veel persoonlijke verantwoordelijkheid geldt. Een verhaal met hoge burn-out-, depressie- en stress scores. Een verhaal met idealisme voor een wereld van de toekomst. In deze verhaallijn is werk en privé niet zo sterk gescheiden. Het leven is meer fluïde. Je krijgt werk appjes op je telefoon binnen. Je kunt vanuit huis werken. Of aan de andere kant van de wereld. En veel in het leven kan precies op maat gemaakt worden. Vanuit dit perspectief kijken ze ook naar hun werk: iets wat op maat te maken is en waar ik zelf mijn grenzen in moet aangeven.
Werk is ondergeschikt
Deze jongste generatie Z leeft niet om te werken, maar werkt om te leven. Dat zagen we ook al meer bij de Millennials. Dit was een generatie die veel groei en economische voorspoed kende. Vanuit deze voorspoed werd werk een gegeven en een goed inkomen de norm. Je merkte dat zij voor het eerst andere arbeidsvoorwaarden wilden, naast de lease-auto, laptop en mobiele telefoon, kwam ook de wens om vrijheid en flexibiliteit naar voren als manier om ze aan te trekken. Hoewel Generatie Z ook economische instabiliteit kent en niet per se gouden toekomst verwacht, zijn ze bijna pragmatisch als het gaat over werk. Als je niet leeft om te werken, maar werkt om te leven, dan kijk je wat je financieel nodig hebt om rond te komen. En als dat betekent dat twee dagen werken genoeg is. Dan is dat hoeveel je gaat werken. Wat ruimte geeft om nog andere dingen te verkennen in het leven. Als je werkt om te leven, werk je om te kunnen sparen, om over een jaar, drie maanden kan gaan reizen. Als je werkgever je geen onbetaald verlof wil geven om te reizen, dan zeg je je baan op. Met de huidige arbeidsmarkt vind je wel weer iets nieuws wanneer (of als) je terugkomt. De baan dient het leven dat je aan het vormen bent. Opnieuw een sterk individualistisch perspectief.
De wereld van de toekomst
Het kennen van de verhaallijnen van deze generatie helpt ons om te zien wat we als cultuur hebben gevierd. Een verhaallijn van een jonge generatie is altijd een reactie op en/of een gevolg van oudere generaties. Het staat er niet los van. GenZ is niet de aanstichter van deze houding. Het gaat dan ook niet om gelijk en ook niet om het vinden van een schuldige. Het draait om relaties en cultuur. En deze vinden we in verhalen. Verhalen over het bedrijf van de toekomst, of over duurzaam werken. Verhalen die we met elkaar mogen vormen. Want wij vragen ons af: Geeft het verhaal van de jonge generatie ons iets wat ons als collectief gezonder maakt? Want in hoeverre is het eigenlijk heel vreemd dat je collega “Heb je de middag vrij?” roept als je om vijf uur vertrekt? De houding van de jonge Generatie is ook een spiegel voor ons. Niet om compleet met hen mee te gaan, maar wel om onszelf af te vragen: Wat verdedig ik als ik de houding van de jonge generatie aanval? En is het mij dat waard of mag ik ook bijsturen?