“Generatie gezwets” is de titel van de column die op meerdere manieren wel zijn weg naar ons vindt. Een column waarin Sophie van Gool in het Financieel Dagblad haar twijfel over generatieindeling naar voren brengt. Ze schetst dat er in 1938 evenveel geklaagd werd over luie jongeren als de ondernemers dat vandaag doen. Ze schrijft dat het niet wetenschappelijk hard te maken is en er teveel onderlinge verschillen binnen een generatie zijn om het serieus te nemen. Ook noemt ze dat het gewoonweg een kapstok is om irritaties of hoop aan op te hangen. Van “De Boomers die alles voor de wind hebben, met afbetaalde koophuizen en goedgevulde pensioenpotten” tot de “GenZer die zich echt inzet voor het klimaat, met zijn hang naar 2e handskleding”.
Vragen bij de betrouwbaarheid en het nut van generatie denken zijn voor ons niet nieuw. En toch merken wij steeds dat kijken door deze lens naar de samenleving ons en onze opdrachtgevers ook helpt om sommige onbewuste narratieven te duiden en te herleiden. Het is een perspectief dat structuur geeft aan een gesprek, maar… het kan ook makkelijk verkeerd gebruikt worden. Dus willen we toch een paar dingen rechtzetten en expliciet benoemen.
De jonge generatie wordt altijd lastig gevonden
Dat is al zo oud als de wereld zelf. En ze worden ook heel vaak lui genoemd. Dat is een tendens die niet specifiek was voor Millennials of nu is voor GeneratieZ. Ik kan niet anders dan Sophie van Gool hier gelijk in geven. Maar je plakt met deze analyse een andere dynamiek op generaties. Namelijk de dynamiek tussen verschillende levensfases. In elke levensfase heb je een andere verantwoordelijkheid en een andere vraag aan je omgeving. De jonge levensfase vraagt om experimenteren en leren. Hierna wil je verdiepen en uiteindelijk wil je uitdelen en doorgeven. We kunnen bij generatie-denken levensfases niet naast ons neerleggen. Niet voor niets wordt er nu met name over Generatie Z heel veel geschreven: zij zijn nu de jonge honden op het werk. Ze willen het sneller, handiger en slimmer. Of in ieder geval anders en ze staan nog maar met een teen in een bedrijf.
Generatie indeling is hokjes denken
Dé Millennial omschrijven is hetzelfde als dé Nederlander omschrijven. Ja, bepaalde dingen zijn kenmerkend, maar het is een generalisatie. Het is namelijk een sociologische indeling op macro-niveau. Tegelijk is de toepassing vaak op micro niveau. Hier zit tenslotte voor de meeste van ons de grootste invloed. We schrijven niet allemaal beleid voor een grote groep mensen. We werken samen met een collega die irritant anders is dan wij. We geven leiding aan een collega die je niet begrijpt. Ook dan is het kennen van het narratief van een ander, zoals wij dat gebruiken in onze toelichting op de generaties, van waarde. Niet om de ander mee te duiden, maar om taal te vinden om de verbinding mee te leggen. Uiteindelijk zit je tegenover iemand met een compleet eigen verhaal. Een verhaal dat bepaald hoe hij/zij/hun kijkt naar werk, het leven, relaties en nog veel meer. Een paar hoofdstukken van dat verhaal zijn beïnvloed door de tijdgeest en dat is een onbewuste invloed. Als je daar woorden voor vindt kan je jezelf en de ander soms beter lezen, maar zijn er nog hartstikke veel hoofdstukken die je niet kent. We zeggen dus altijd: blijf nieuwsgierig. Blijf vragen stellen en neem niet te snel iets aan.
De generatie indeling is steeds anders
Hoe kan het dat ik bij de ene plek zie dat Millennials zijn geboren tussen 1980-1995 en bij de ander een andere tijdsindeling zie? hoe serieus kan ik het nemen als het blijkbaar zo arbitrair is? Dit is een discussie die ook vaak bij ons zelf terugkeert: Klopt de indeling wel? Kunnen we het niet nog anders of preciezer doen, of in kleinere vakken indelen? Tegelijk is 15 jaar al een heel klein tijdsvlak. Hoeveel verandert er nu daadwerkelijk in 15 jaar? In een online artikel over de onzin van generaties stond het volgende: “De hardware van mensen verandert niet zo snel als we praten over evolutie”. Wij kunnen niet anders dan dat erkennen. En toch vinden we soms taal door in te delen, niet een harde lijn, maar om zo een verandering te kunnen verwoorden. Mensen veranderen, net als de samenleving. Over de tijd verschuiven waarden en normen. Een heel simpel voorbeeld is roken: Daar waar je vroeger op een verjaardag naast de nootjes de sigaretten aanbod, in een vliegtuig of op kantoor rookte, is roken nu in alle openbare ruimtes verboden. Onze collectief beeld van roken is veranderd. Dat kan je niet bij één generatie pinpointen, maar dat is wel een verschil in perspectief. Het is ook niet de generatie die de verandering brengt, maar die de verandering omarmt als normaal.
Of een heel ander voorbeeld in bijvoorbeeld stijl van leiderschap: Waar het vroeger een zorgwekkend signaal was als je manager je wilde spreken, is er nu behoefte aan een open en bijna gelijkwaardige dialoog. Leiderschap is niet compleet veranderd. Veel leiderschapsprincipes zijn gewoonweg waar en goed. En toch veranderen taal, behoeften en gewenste omgangsvormen op de werkvloer. En dat vraagt meebewegen en het verhaal volgen.
Het effect in onze dagelijkse praktijk
In onze lezingen, trainingen en advies keren we steeds terug naar het narratief van mensen. We trainen in positieve nieuwsgierigheid naar elkaar. We geven woorden aan verschil en onbewuste ontwikkeling die je zelf zo normaal vindt dat je er niet over praat. Is generatie-indeling onzin? Misschien. Is het behulpzaam om taal te krijgen om te duiden? Ja dat zien we keer op keer. Dus blijven we er mee bezig. Zelfs wanneer onze eigen twijfels en vragen de kop op steken, want in een gesprek met een leidinggevende zie je kwartjes vallen. Of na een training aan docenten horen we terug hoe ze zelf hun verhaal zijn gaan vertellen en dat dit positief effect heeft op het maken van afspraken met de studenten. Of we krijgen te horen dat HR beleid hun meetpunten anders inzet, omdat ze zien dat geluk voor medewerkers op verschillende gebieden ligt. Kortom wij gaan nog door met het vertellen van de lenzen van generaties en deze beter leren kennen. Doe je mee?